Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bến Hải – Quảng Trị là đơn vị hoạt động trong lĩnh vực trồng rừng, chăm sóc, bảo vệ, phát triển vốn rừng; khai thác, chế biến kinh doanh các sản phẩm lâm nghiệp, nông nghiệp. Chủ động nắm bắt thị trường và linh hoạt mở rộng mô hình kinh doanh, đầu năm 2022, công ty đã triển khai đề án xây dựng vùng nguyên liệu phục vụ chế biến tinh dầu từ cây tràm và cây sả, nhằm tạo thêm sản phẩm mới.

Ông Hoàng Ngọc Thành, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bến Hải – Quảng Trị cho biết, trong quá trình nghiên cứu thị trường hướng đến đa dạng ngành nghề sản xuất, kinh doanh, nhận thấy mô hình sản xuất các loại tinh dầu tinh khiết 100% từ nguồn nguyên liệu thiên nhiên đang được quan tâm, mang lại giá trị kinh tế cao.

Trong khi đó, trên lâm phần của công ty quản lý có các tuyến hành lang đường điện 500 kV, 220 kV với diện tích gần 100 ha hiện không thể trồng những loài cây tán cao nên để đất trống gây lãng phí.

Để tận dụng hiệu quả quỹ đất này, sau khi tham khảo thực tế nhiều mô hình tại các địa phương có đặc điểm khí hậu, thổ nhưỡng tương đồng với tỉnh Quảng Trị, ban lãnh đạo công ty quyết định lựa chọn cây tràm gió, tràm 5 gân và cây sả chanh đưa vào trồng thử nghiệm.

Tràm gió bản địa, tràm 5 gân xuất xứ từ nước Úc, mỗi loài có giá trị và đặc tính riêng nhưng có chung khả năng thích nghi, chống chịu với các dạng khí hậu, thổ nhưỡng cằn cỗi, khắc nghiệt. Khi được dùng sản xuất tinh dầu, 2 loại tinh dầu đều chứa thành phần khá giống nhau với hàm lượng Cineol chiếm tỉ lệ lớn.

Riêng sả chanh là loại cây trồng thích nghi nhiều loại đất và địa hình khác nhau, bộ rễ phân bố rộng nên khả năng hút nước, giữ nước, chịu hạn tốt.

Cây sả mang mùi thơm dễ chịu, thường dùng làm gia vị trong chế biến món ăn, sản xuất xà phòng, chất chống côn trùng, đặc biệt chiết xuất làm tinh dầu được thị trường rất ưa chuộng.

Sau thời gian chuẩn bị, tháng 3/2022, công ty chính thức triển khai mô hình trồng thử nghiệm cây tràm gió, tràm 5 gân và cây sả chanh trên diện tích gần 3 ha ở khu vực hành lang đường điện 500 kV tại Chi nhánh Xí nghiệp 2, lâm phần thuộc địa bàn xã Vĩnh Hà, huyện Vĩnh Linh, mục đích đánh giá khả năng thích nghi, sinh trưởng của cây trồng và làm nguồn cây mẹ để sản xuất cây giống.

Sử dụng nguồn giống chất lượng, tuân thủ nghiêm quy trình, kỹ thuật trồng, chăm sóc, bảo vệ nên diện tích cây tràm gió, tràm 5 gân và cây sả chanh sinh trưởng tốt, đến tháng 11/2022, đã cho thu hái sản phẩm làm nguyên liệu phục vụ chưng cất tinh dầu.

Chủ động trong khâu chế biến, công ty đầu tư xây dựng nhà xưởng, trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, máy móc cần thiết, thực hiện công đoạn chưng cất tinh dầu sả chanh và tinh dầu tràm các loại. Tinh dầu chưng cất bằng phương pháp hoá lý, lôi cuốn hơi nước như sản xuất rượu.

Quy trình cụ thể: cho nguyên liệu vào nồi chưng cất (vận hành qua nguồn điện 220W) có nước ở phần dưới được ngăn cách bởi 1 vỉ nồi, đậy chặt nắp dạng cổ ngỗng đã nối với ống thông.

Khi đun sôi, hơi nước bốc lên qua khối nguyên liệu kéo theo tinh dầu và đi ra thiết bị làm lạnh rồi ngưng tụ. Tinh dầu và hơi nước được ngưng tụ, chảy vào dụng cụ chứa, trong đó tinh dầu vốn tỉ trọng thấp nên nổi phần trên, còn nước tỉ trọng cao hơn ở phần dưới. Tinh dầu được tách ra bằng cách rút hết nước ở phía dưới.

Sản phẩm tinh dầu tràm 5 gân chưng cất được có màu vàng nhạt, mùi thơm nồng vì hàm lượng Cineol cao; tinh dầu tràm gió có màu xanh, mùi hương dịu, thơm lâu; tinh dầu sả chanh có màu vàng, mùi thơm dễ chịu.

Để sớm đưa sản phẩm tinh dầu sả chanh và tinh dầu tràm mang thương hiệu của công ty đến với khách hàng, đơn vị đã tiến hành kiểm nghiệm, phân tích mẫu sản phẩm, công bố chất lượng sản phẩm, nộp đơn bảo hộ tại Cục Sở hữu trí tuệ.

Tinh dầu tràm và tinh dầu sả chanh của công ty được đánh giá đảm bảo chất lượng, có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch cơ thể, hỗ trợ hoạt động hệ tiêu hóa; giảm sưng, ngứa do vết côn trùng cắn; dùng xoa bóp giúp giảm đau nhức xương cơ, giảm căng thẳng, trị ho, chống cảm lạnh, tránh gió, đuổi côn trùng.

Tinh dầu được chiết, đóng vào chai làm bằng chất liệu thủy tinh với nhiều dung tích 10 ml, 20 ml, 50 ml và xây dựng nhãn mác, tem sản phẩm hoàn thiện. Bên cạnh đó công ty đẩy mạnh hoạt động kết nối, tìm kiếm cơ sở, địa điểm trưng bày nhằm giới thiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm trong nước và hướng đến thị trường nước ngoài, đặc biệt là những đối tác lâu năm của đơn vị.

Qua hơn 1 năm triển khai, từ những kết quả khả quan bước đầu, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bến Hải – Quảng Trị đang tiếp tục thực hiện giai đoạn 2 của đề án, nhân rộng mô hình trồng cây tràm, cây sả chanh trên toàn bộ diện tích gần 100 ha dưới tuyến hành lang đường điện 500 kV, 220 kV đi qua lâm phần công ty quản lý.

Ông Hoàng Ngọc Thành cho biết thêm: “Mục tiêu của công ty hướng đến khi thực hiện đề án này là hình thành nên vùng nguyên liệu sản xuất tinh dầu bền vững, chất lượng, hiệu quả làm cơ sở xây dựng và phát triển sản phẩm tinh dầu mang thương hiệu của công ty, đủ sức cạnh tranh trên thị trường.

Theo dự kiến, đối với cây tràm, sau thời gian trồng 1,5 – 2 năm, nếu chăm sóc tốt có thể cho năng suất cành, lá khoảng 10 tấn/ha, và cho thu hoạch liên tục trong 20 – 30 năm. Lượng tinh dầu được chiết xuất khoảng 8 lít/tấn (80 lít/ha/năm).

Với giá bán tinh dầu tràm trên thị trường hiện nay giao động khoảng từ 1,5 – 2 triệu đồng/lít, tương đương mỗi năm 1 ha rừng trồng tràm cho thu nhập từ 120 – 160 triệu đồng.

Riêng cây sả, sau thời gian trồng từ 10 – 12 tháng bắt đầu cho thu hoạch, nếu chăm sóc tốt, năng suất trung bình đạt từ 15 tấn lá/ha/năm, mỗi lứa trồng thu hoạch trong 2 – 3 năm. Lượng tinh dầu được chiết xuất khoảng 8 lít/tấn, tương đương 120 lít/ha/năm.

Với giá bán tinh dầu sả khoảng 800 nghìn đồng/lít, tương đương mỗi năm 1 ha trồng sả cho thu nhập khoảng 100 triệu đồng.

Như vậy với mô hình trồng xen canh cây tràm và cây sả làm nguyên liệu phục vụ chế biến tinh dầu, mỗi năm 1 ha cho thu nhập từ 220 – 260 triệu đồng.

Nếu đầu tư mở rộng được vùng nguyên liệu trồng cây tràm, cây sả trên toàn bộ diện tích khoảng 100 ha dưới tuyến hành lang đường điện 500 kV, 220 kV theo kế hoạch thì mỗi năm sau khi thu hoạch, sản xuất tinh dầu sẽ mang lại thu nhập cho công ty bình quân 20 – 25 tỉ đồng.

Từ đó tăng doanh thu, góp phần tạo thêm nhiều việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, đa dạng hóa ngành nghề kinh doanh, từng bước khẳng định thương hiệu sản phẩm mới của công ty thông qua hoạt động sản xuất và chế biến tinh dầu.

Đồng thời mở rộng liên kết với người dân, thúc đẩy sản xuất theo hướng đảm bảo nguồn nguyên liệu sạch, hoàn toàn từ thiên nhiên, đáp ứng bền vững nhu cầu của thị trường”.

Nguyễn Trang (Báo Quảng Trị)